Γράμμος. Οροσειρά της βόρειας Ελλάδας που εκτείνεται στις περιοχές Ηπείρου και Μακεδονίας στα σύνορα με την Αλβανία. Μεγάλο μέρος της οροσειράς εισχωρεί στο Αλβανικό έδαφος φτάνοντας ως την Κορυτσά. Το βουνό συνδέθηκε με τη νεώτερη ιστορία της Ελλάδας από τις επιχειρήσεις που έγιναν στην περιοχή κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου.

Από εδώ πηγάζουν οι ποταμοί Αλιάκμονας και Σαραντάπορος. Οι κυριότερες κορυφές του είναι ο Γράμμος (2520 μ.) η Κιάφα (2398 μ.) το Γκούμπελ (2248 μ.) η Μαύρη Πέτρα, ο Σούφλικας, η Πάνω Αρρένα (2196 μ.) Υπάρχουν όμως και άλλες ιδιαίτερες περιοχές και κορυφές που επιχειρήσαμε να γνωρίσουμε στη διήμερη ορειβατική διαδρομή του περασμένου Σαββατοκύριακου.

Μετά τη διανυκτέρευση στο Πάρκο Εθνικής Συμφιλίωσης στα λιβάδια Κοτύλης του δήμου Νεστορίου, αναχωρήσαμε για τη λίμνη Μουτσάλια που βρίσκεται στη βόρεια πλαγιά της Πάνω Αρρένας. Πρόκειται για μια περιοχή ασύγκριτης ομορφιάς και μεγάλης οικολογικής σημασίας. Λίγο πιο πέρα και σε ένα μεγάλο ξέφωτο πλησιάσαμε στην ξακουστή βρύση «Τρακοσάρα». Από εκεί το μονοπάτι ανηφορίζει στη βορειοδυτική πλαγιά της Πάνω Αρρένας που σύντομα μας έβγαλε σε αυχένα με εποχικές λίμνες.

Μετά από μια μικρή στάση για ξεκούραση και αγνάντι της περιοχής κατευθυνθήκαμε ανατολικά πάνω σε ανηφορική ράχη για την κορυφή αφού περάσαμε ανάμεσα από ορύγματα και αμπριά από την εποχή του εμφυλίου. Συγκεντρωθήκαμε εκεί, στο ψηλότερο σημείο δίπλα στο τριγωνομετρικό, ατενίζοντας την όψη ολόκληρου του Γράμμου με το έντονο παρελθόν.

Στη συνέχεια κατευθυνθήκαμε προς το χαμηλό οροπέδιο που ξανοίγεται σε μακρυνή ράχη προς τα νότια. Εκεί βρίσκεται η κορυφή Πέτρα Μούκα (1841 μ.) μέσα σε πυκνό δάσος οξιάς. Η νότια πλευρά της ορθώνεται πέτρινος όγκος που στα ριζά του συνεχίζει μικρό οροπέδιο. Από αυτό ξεκινούν ρεματιές και συγκεντρώνονται κοντά στη Λυκόραχη σχημετίζοντας το μεγάλο ρέμα Ντιβόικα τα νερά του οποίου περνούν δίπλα από το Κεφαλοχώρι και πέφτουν στον Σαραντάπορο.

Συνεχίζοντας την πορεία μας από την Πέτρα Μούκα διασχίσαμε ένα πυκνό δάσος οξιάς προς τον Καμπίτσιο και ανάμεσα από την Πάνω και Κάτω Αρρένα περάσαμε στη βορεινή πλευρά για να καταλήξουμε στη λίμνη Μουτσάλια ολοκληρώνοντας την πορεία μας.

__________________ Άρθρα στην ίδια Περιοχή __________________

Από τη Γράμμοστα στην Κιάφα Στις κορυφές της Μεθορίου Γράμμος, πορεία στο παρελθόν Γράμμος: Γκόλιο, Κάμενικ, Καρδάρι Γράμος Γράμμος, κορυφή Μαύρη Πέτρα Στα μονοπάτια του Γράμου Γράμμος – Κορυφή Γκούμπελ Γράμμος – Κιάφα Γράμος, κιβωτός ζωής Γράμος, στις πλαγιές του Κάμενικ Γραμος- Κάτω Αρένες (2075μ) Γράμοστα – Γκισντόβα – 2520 Γκόλιο, Γράμος Ανάβαση στο Περήφανο του Γράμμου Μεγάλη Αρένα Γράμου