Η Ελλάδα, λόγω του έντονου ανάγλυφου, της γεωγραφικής απομόνωσης ολόκληρων περιοχών και της σχετικής καθυστέρησης στην ανάπτυξη του οδικού δικτύου της, είναι μια χώρα με πλήθος μονοπατιών. Μονοπάτια που συνδέουν γειτονικά χωριά ή γεωγραφικά διαμερίσματα. Μονοπάτια που διασχίζουν τόπους ανυπέρβλητης ομορφιάς, αλλά δυστυχώς παραμελημένα στη μεγάλη πλειοψηφία τους. Αναφέρουμε τα μονοπάτια του Αγίου Όρους που ρημάζουν και χάνονται, αφού η χρήση του αυτοκινήτου γενικεύτηκε και εδώ, τα μονοπάτια του Ζαγορίου, του Πηλίου, των Αγράφων.

Τα τελευταία χρόνια με την ανάπτυξη του οικοτουρισμού και την ευαισθητοποίηση τοπικών φορέων, κάποια από αυτά αποκαταστάθηκαν και αποδόθηκαν στους πεζοπόρους. Κάποια σηματοδοτήθηκαν αλλά συνήθως λόγω κακής σήμανσης και ελλιπούς συντήρησης έγιναν ιδιαίτερα δύσχρηστα.

Στην Ευρώπη όπου η πεζοπορία είναι τρόπος ζωής, υπάρχει ένα πολύ ανεπτυγμένο δίκτυο μονοπατιών. Αναφέρουμε χαρακτηριστικά τη Γαλλία, με συνολικό μήκος μονοπατιών 140.000 χλμ.

Η Ελληνική Ομοσπονδία Ορειβασίας Αναρρίχησης (Ε.Ο.Ο.Α.) χάραξε στη χώρα μας τα δυο διεθνή μονοπάτια, το Ε4 και το Ε6, από το σύνολο των έντεκα μεγάλων Ευρωπαϊκών μονοπατιών.

Το Ε6 διασχίζει οριζόντια την Ελλάδα από την Ηγουμενίτσα μέχρι τη Σαμοθράκη για να καταλήξει στα Δαρδανέλια. Συνολικό μήκος 6.000 χλμ στην Ελλάδα.

Η σήμανση των μονοπατιών γίνεται με ταμπελάκια που στηρίζονται σε πασσάλους ή καρφώνονται σε δέντρα, με μπογιά σε ευκρινή σημεία πάνω σε δέντρα ή βράχια, ή με σωρούς από πέτρες. Χρησιμοποιούνται τα χρώματα μαύρο και κίτρινο για τα διεθνή μονοπάτια, άσπρο και κόκκινο για τα εθνικά.

Η σωστή σήμανση αλλά και η συντήρηση της ήδη υπάρχουσας είναι το ζητούμενο.

Το κυριότερο μονοπάτι της χώρας μας, το Ε4

Θα περιγράψουμε τη διαδρομή του κυριότερου μονοπατιού της χώρας μας, του Ε4, χωρίζοντάς την σε κομμάτια:

Το τμήμα της Μακεδονίας

Το Ε4 ξεκινά από τα Πυρηναία και μέσω Σκοπίων φτάνει στο φυλάκιο της Νίκης, βόρεια της Φλώρινας. Στη συνέχεια περνά από το Βίτσι και τα χωριά Νυμφαίο και Ξυνό Νερό, και από εκεί στο Αμύνταιο. Περνά από την κορυφή του Βέρμιου (1800 μ) και από τα Τρία Πηγάδια φτάνει στην Παναγία Σουμελά, ανεβαίνει στα Πιέρια και από εκεί στο Λιτόχωρο, για να ακολουθήσει τον Ενιππέα προς τις πηγές του και να σκαρφαλώσει στην κορυφή Σκολιό (2911 μ) του Ολύμπου.

Το τμήμα της Θεσσαλίας και των Αγράφων

Από τον Όλυμπο κατεβαίνει στο χωριό Κοκκινοπηλός, συναντά το Λιβάδι και τον Σαραντάπορο, περνά από την Ελασσόνα, και ανεβαίνει στα Καμβούνια. Κατόπιν περνά από τη Δεσκάτη και από το Φλαμπουρέσι φτάνει στο Καστράκι και τα Μετέωρα. Στη συνέχεια περνά από τη Γλυκομηλιά, την Ελάτη και τα Στουρναρέϊκα, ανεβαίνει την Γκρόπα, τον Αχλαδιά (1700 μ) και φτάνει στην Αργιθέα. Ανεβαίνει την Καράβα, και περνώντας από το Βλάσι, το Πετρίλο, την Κουστέσα, τα Βραγγιανά, τα Άγραφα, την Βαρβαριάδα, το Κερασοχώρι και την Βίνιανη φτάνει στο Καρπενήσι.

Το τμήμα της Στερεάς Ελλάδας

Από το Καρπενήσι κατευθύνεται στο Κρίκελο και στη Γραμμένη Οξυά για να σκαρφαλώσει στη συνέχεια στα Βαρδούσια περνώντας από τα χωριά Αρτοτίνα, Κάτω Μουσουνίτσα. Από εδώ στρίβει για τους Δελφούς περνώντας από τα χωριά Στρώμη και Καλοσκοπή.

Το τμήμα της Πελοποννήσου

Μετά τους Δελφούς το μονοπάτι περνά το Αίγιο, το Διακοφτό και διασχίζοντας το φαράγγι του Βουραϊκού φτάνει στα Καλάβρυτα και ανεβαίνει τον Χελμό. Αφού περάσει τα χωριά Πλατηνέρο και Λυκουριά συναντά τα νερά του Λάδωνα και καταλήγει στη Βυτίνα και το Μαίναλο (1600 μ). Από εδώ κατεβαίνει στο χωριό Κάψα και αφήνοντας πίσω την Τρίπολη, μετά τα Βέστενα και τις Καρυές φτάνει στη Σπάρτη και το Μυστρά, για να σκαρφαλώσει στη συνέχεια στον Ταΰγετο και μετά την Καστανιά να καταλήξει στο Γύθειο.

Το τμήμα της Κρήτης

Από το Καστέλι Χανίων κατευθύνεται στην Παλαιοχώρα και κατόπιν στη Σούγια. Από εδώ διακλαδίζεται σε δυο κομμάτια: Το Νότιο και το Βόρειο.

Το Νότιο περνά από την Αγία Ρουμέλη και συνεχίζει στη χώρα Σφακίων και στο Φραγκοκάστελλο, διασχίζει το νομό Ρεθύμνου περνώντας από το Αρκάδι, και αφού περάσει από Ανώγεια, Ζάρο, Αρχάνες, καταλήγει στο Ζάκρο, στο Ανατολικότερο άκρο του νησιού.

Το Βόρειο είναι αλπικό και από τη Σούγια ανεβαίνει στον Ομαλό, συνεχίζει στα λευκά Όρη και καταλήγει στον Ψηλορείτη.