Μια συνήθεια που σιγά-σιγά θα γίνει παράδοση για το σύλλογο μας, κάθε τριήμερο της Αποκριάς να ταξιδεύουμε εκτός Ελλάδος. Είναι η πέμπτη χρονιά που δεν συμμετέχουμε στα νεοελληνικά καρναβάλια, πήραμε όμως μια γεύση από αποκριάτικο γλέντι παραδοσιακό, πρωτότυπο και με πολύ κρύο στα Γρεβενά. «Ανακατοσάρια» έγραφαν οι ταμπέλες του Δήμου Γρεβενών στην κεντρική πλατεία όπου σταματήσαμε 3 η ώρα το πρωί της Παρασκευής με κατεύθυνση το συνοριακό σταθμό ΝΙΚΗ έξω από τη Φλώρινα.
Προορισμός μας η ΠΓΔΜ και το ορεινό θέρετρο KROYSEVO 50 χλμ. περίπου ΒΑ από την πόλη BITOLA (Μοναστήρι).
Μια μοναδική ορεινή πολιτεία κτισμένη αμφιθεατρικά σε υψόμετρο 1200 μέτρα , ένας εξαιρετικά γοητευτικός τόπος με εκπληκτικής αρχιτεκτονικής παλαιά αρχοντικά σπίτια, και με το χιόνι να αγγίζει το ενάμιση μέτρο. Η θέα από το ξενοδοχείο είναι εντυπωσιακή, ιδιαίτερα το βράδυ με τις φωτισμένες βυζαντινές εκκλησίες και το ανακαινισμένο δημαρχείο. Αρκετοί κάτοικοι είναι ελληνικής καταγωγής δίγλωσσοι που μετακινούμενοι κατά περιόδους βρέθηκαν εδώ .
Την επόμενη μέρα, με το πρώτο φως του ήλιου αναχωρούμε για την ημερήσια προγραμματισμένη εκδρομή στην Όχριντ, έτσι την ονόμασαν οι Σέρβοι, μια ζωντανή πόλη – μουσείο στο νοτιοδυτικό άκρο της ΠΓΔΜ. Η πόλη της Αχρίδας η κτισμένη πάνω στα ερείπια της αρχαίας Λύχνιδος από τον Φίλιππο Β’ βασιλιά της Μακεδονίας.
Οι δασωμένες πλαγιές του Πελιστέρ (Περιστέρι 2614 μ) ανάμεσα στη μεγάλη Πρέσπα και την πανέμορφη λίμνη της Αχρίδας κατηφορίζουν ως το αλβανογιουγκοσλαβικό σύνορο που τέμνει την Αχρίδα στα δυο, με το μεγαλύτερο μέρος των 348 τ.χ. της λίμνης να ανήκει στην ΠΓΔΜ. Σε υψόμετρο 695 μ δέχεται τον παγερό αέρα του Γράμμου στις άγριες πλαγιές που οριοθετούν την λίμνη και την ευρύτερη περιοχή με ένα κάτασπρο παγερό λευκό τοπίο. Αυτές οι πλαγιές χώριζαν κάποτε τα μικρά βασίλεια της αρχαίας Μακεδονίας από τα εδάφη των Ηπειρωτών βασιλέων και των Ιλλυριών ηγεμόνων του Βορρά. Χάρις στο Μακεδόνα οραματιστή αναδύθηκε από την ανυπαρξία ο άξεστος παραλίμνιος κόσμος και όλοι όσοι κατοικούσαν στα άγρια δάση και τα γύρω βουνά. Η αρχαία Λύχνιδος ευεργετήθηκε ιδιαίτερα από την διάνοιξη της Εγνατίας οδού το 145 πχ .
Η σλαβοκρατουμενη Αχρίδα οφείλει την ανασυγκρότησή της στον βουλγαρικής καταγωγής και ελληνικής παιδείας Κλήμη, εκλεκτό μαθητή και πολύτιμο συνεργάτη των θεσσαλονικιών αδερφών Κύριλλου και Μεθόδιου. Δίδαξε γραφή και ανάγνωση σε χιλιάδες Σλάβους όπως επιθυμούσε ο πρωτομάστορας του βουλγαρικού χριστιανισμού Τσάρος Μπόρις –Μιχαήλ.
Η εκπληκτικής αρχιτεκτονικής εκκλησία της Αγίας Σοφίας, ένα από τα μεγαλύτερα ιστορικά μνημεία της Αχρίδας πιθανόν οικοδομήθηκε από τον τσάρο Σαμουήλ η τον Βασιλείου Βουλγαροκτόνο ο οποίος λέγεται ότι εισήλθε έφιππος στο άπαρτο κάστρο το 1015. Η παλαιά εκκλησία της Παναγίας της Περίβλεπτου, το οργανωμένο μουσείο των εικόνων, το τετραώροφο αρχοντικό των Ρέμπων, το επιβλητικό κάστρο του Σαμουήλ και το αρχαίο θέατρο είναι μερικά από τα ιστορικά κειμήλια της περιοχής.
Επιστρέφοντας την επόμενη μέρα, επισκεπτόμαστε το Μοναστήρι, μια πόλη δίπλα στα ελληνικά σύνορα, με ελληνικές ρίζες. Αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα των Βαλκανίων, σαν από ταινία του Αγγελόπουλου. Χριστιανοί, Μουσουλμάνοι, Αλβανοί, Σλάβοι, Έλληνες, Τσιγγάνοι, όλοι μαζί με τα μνημεία τους και τις παραδόσεις τους σε ένα κομφούζιο διαφορετικών πολιτισμών και κουλτούρας με ταυτόχρονη την εμφανή προσπάθεια των ανθρώπων να ξεφύγουν από τα οικονομικά τους προβλήματα για να μπορέσουν να ζήσουν αρμονικά
Το νεαρό κράτος της ΠΓΔΜ μπορεί να μη διαθέτει μινωικές τοιχογραφίες η κυκλώπεια τείχη σαν αυτά των Μυκηνών ή Ερεχθεία και Παρθενώνες, διαθέτει όμως μεράκι να συντηρήσει ότι ιστορικό ή πολιτιστικό στοιχείο υπάρχει στον τόπο του, πιστεύοντας έτσι ότι θα αποκτήσει ομοιογενή εθνική ταυτότητα σαν κράτος. Χάρη σε αυτή σώθηκε η Αχρίδα στον ιστορικό χώρο της Μακεδονίας .
Ο κατακερματισμός των Βαλκανίων είναι σχετικά πρόσφατος, εφόσον τα σύνορα των εθνικών κρατών προέκυψαν από το διαμελισμό των ευρωπαϊκών εδαφών της οθωμανικής αυτοκρατορίας την δεκαετία του 1920. Στις αρχές του προηγούμενου αιώνα ένας ενιαίος χώρος μοιράστηκε στις πέντε χώρες που κατέχουν τη νότια Βαλκανική. Αιφνιδίως παρεμβλήθηκαν σύνορα και τελωνειακές διατυπώσεις, αποκόπηκαν τα χωριά από τα κτήματα και τις δασικές του εκτάσεις, έγιναν αδιέξοδα τα παμπάλαια μονοπάτια, πανάρχαια βοσκοτόπια αχρηστεύτηκαν, έμειναν έρμαια τα μοναστηριακά μετόχια.
Ο Ελληνισμός προσφυγοποιήθηκε ή παγιδεύτηκε στις παλαιότερες εστίες του. Άλλες κοινωνικές ομάδες υποχρεώθηκαν να μετοικίσουν σε νέα εθνικά κράτη όπου ένιωθαν ξένοι και ανεπιθύμητοι. Οι μακρινές πατρογονικές εστίες έγιναν βαθιά πληγή για χριστιανούς, και μουσουλμάνους. Ο Καθημερινός βίος πάγωσε σε όλη την μεθόριο. Οι ανταγωνισμοί ανάμεσα στα όμορα κράτη αναπόφευκτοι. Στην μετά οθωμανικοί αυτοκρατορία τίποτα δεν εξελίχθηκε ομαλά στα Βαλκάνια. Οι ιστορικές συγκυρίες και οι δραματική δεκαετία 1939-1949 ύψωσαν θεόρατα τοίχη και ανυπέρβλητα ιδεολογικά εμπόδια και χώρισαν βίαια τους γείτονες λαούς. Τους έφεραν αντιμέτωπους, ανασκάλεψαν παλαιές έχθρες. Τους έσπρωξαν σε αντίπαλα πολιτικά στρατόπεδα και τους ανάγκασαν να εξαλείψουν κάθε βιωματική, πολιτισμική και πνευματική συγγένεια. Να μυθοποιήσουν τις διαφορές, να τις κάνουν λάβαρα πάνω στα συνοριακά συρματοπλέγματα. Έτσι κομματιάστηκε η πανέμορφη περιοχή των μεγάλων λιμνών της βαλκανικής. Η πολιτική όμως του εθνικού απομονωτισμού και των εθνικών κηρυγμάτων της κάθε χώρας που κατείχε ένα κομμάτι οδήγησε σε μαρασμό την ευρύτερη περιοχή, καλλιέργησε συστηματικά την βαθιά άγνοια και τη λήθη, κατασκεύασε εθνικές ιστορίες ακόμα και γλώσσες. Ξηλώθηκαν νεκροταφεία, κατεδαφίστηκαν τζαμιά, αστυνομεύτηκε η ιδιωτική ζωή και ο δημόσιος βίος, απαγορεύτηκαν οι μη εθνικές γλώσσες και οι διάλεκτοι, λογοκρίθηκαν τα δημοτικά τραγούδια, η μουσική , οι παραδόσεις. Φυλακίστηκαν άνθρωποι επειδή τραγουδούσαν αρβανιτοβλάχικα, ελληνικά η σλαβομακεδόνικα. Η μισαλλοδοξία κατατρόπωσε τα πάντα. Για την Ελλάδα ο νοτιοελλαδισμος θριάμβευσε και πάλι σε βάρος του πλούσιου αλλά «ύποπτου « ελληνικού βορρά. Οι παλιοί άξονες, τα μεγάλα ποτάμια οι λίμνες, τα βουνά, τα παραμεθόρια χωριά ανήκαν σε μια τυφλή γεωγραφία και μια αμαρτωλή, απόκρυφη ιστορία. Μας στέρησαν τη μνήμη του παρελθόντος, μας στέρησαν την γεωγραφική συνείδηση.
«Έρμος και βαρύς στο μονοπάτι / με το σακούλι άδειο κι ένα μωρό στην πλάτη/ γυρνάω σαν τα φίδια, σαν τα αγριοπούλια / και πίσω από το βουνό ακούω νταούλια …..»
Ναι «Σε τούτα τα Βαλκάνια, σε τούτο τον αιώνα» ο Σαββόπουλος ήταν ο πρώτος. Αυτός μας άνοιξε τα απαγορευμένα μονοπάτια «μια νύχτα του χειμώνα». Η νύχτα είχε κρατήσει δεκαετίες.
Μοναδική εμπειρία για όλους μας που ταξιδέψαμε το τριήμερο της Αποκριάς στην ΠΓΔΜ. Βασική προϋπόθεση για ένα τέτοιο ταξίδι είναι να αφήσουμε πίσω τις άχρηστες αποσκευές. Τα παραποιημένα πρότυπα της ταξιδιωτικής αναψυχής που μας αναγκάζουν να ακολουθούμε συνήθως τον συρμό, καθώς επίσης και της ιδεολογικές αγκυλώσεις της συγκεκριμένης διαδρομής
